Johan Pauwels

Toespraak van de Grootmeester

Beste Johan, Geachte familieleden en vrienden van de gelauwerde, Beste toneelliefhebbers

Vandaag zijn wij hier samengekomen in de uithoek van onze provincie Vlaams-Brabant. Tijd en verplaatsing worden echter grandioos gecompenseerd door de sympathieke ontvangst door de leden van het Tiens Trac Theater. Onze ordegenoot, ridder Wim Mertens, heeft er alles aan gedaan om ons hier thuis te voelen en ons zijn kandidaat ridderlijk voor te dragen

Johan en Wim
Hebben het hier naar hun zin
Het zijn echt gezworen kameraden
Die regelmatig gelijk optraden
Dikwijls waren ze als duo te zien
Zoals bijvoorbeeld in Jeroom en Benzamien
Ze spelen echt in op elkaar
Dat was overduidelijk in Slisse en Cesar
En ook in Bossemans en Coppenolle
Waren ze met mekaar aan t’dollen
Johan kan het theater echt niet missen
Daar heb ik me kunnen van vergewissen
Staat hij niet op de buhne
Speelt hij straattheater zonder rancune
Of participeert hij als figurant
In één of andere serie van t’ Vlaamse land
Nog veel liever genieten van “THUIS “
Dan zich te vervelen achter de buis
Want Johan is een bezige bij
Sociaal contact maakt hem vrolijk en blij
Het is dus ook best te verstaan
Dat het TTT om hem is begaan
Ze hebben hem dan ook voorgedragen
Om hem tot ridder te slagen.

En vandaag is het dan zo ver. Straks zullen wij hem opnemen in onze Orde van het Gulden Masker.

Uw integratie in onze ORDE, beste Johan, is de bekroning voor Uw jarenlange inzet en ondersteuning van het AMATEURTHEATER. Het is nochtans verre van een eindpunt. Ik zou zelfs durven zeggen dat het kan beschouwd worden als een continuë uitdaging om het toneelgebeuren in de toekomst te blijven promoten. Met zijn allen moeten wij ervoor blijven zorgen dat het amateurtheater de uitstraling krijgt waar het recht op heeft. Bovendien moeten wij erop toezien dat het “Sociale Aspect“niet verloren gaat, en de factor “KWALITEIT“gegarandeerd blijft. Zowel acteur als toeschouwer moeten zich goed voelen en moeten zich geïntegreerd voelen in het geheel.

Zoals u merkt, beste vriend, is uw intronisatie tot Ridder in de Orde van het Gulden Masker niet alleen een bekroning, maar omvat het ook een nieuwe opdracht. Laten wij met zijn allen proberen “TONEEL“met plezier te beleven, en steeds voldoende aandacht te schenken aan kwaliteit, creativiteit en samenhorigheid.

Een goede start hiervoor is zeker het bijwonen van onze activiteiten, waarbij de vriendschapsbanden worden versterkt en ons sociaal leven een positieve impuls krijgt. Wij zouden kunnen besluiten door te stellen: “BLIJF DE INGESLAGEN WEG VERDER VERVOLGEN EN WEES EEN VOLWAARDIG AMBASSADEUR” voor cultuurbeleving en voor het amateurtheater in het bijzonder.

Beste vriend Johan, geachte genodigden, bedankt voor jullie aandacht.

De Grootmeester, Julien De Doncker

Toespraak van de Griffier

Geachte genodigden,

Aan de hand van dit dossier geef ik u een lesje geschiedenis. In 1959 werd Johan Pauwels geboren, hier, in Tienen.

De liefde voor het theater kreeg hij van thuis mee: met zijn ouders ging hij regelmatig kijken naar de lokale amateurgezelschappen in de stad. 40 jaar geleden sloot hij zich aan bij Toneelkring “Harlekino” en in 1978 stond hij voor het eerst op de planken.

De kring veranderde ettelijke keren van naam: Harlekino, Toneelkring PNT, Toneelkring Propito, Toneelkring PNT-PISO tot tenslotte het Tiens Trac Theater vzw. In 1980 maakte hij een zijsprong naar de Koninklijke Kunstkring “De Heidebloem”, daar speelde hij mee in 18 producties.

Maar hij kwam terug naar het Tiens Trac Theater en werd in 1994 secretaris – Griffier dus. In 1999 stond hij nog even in een productie van Toneel BOK in Bunsbeek. Naast het klassieke theater is hij ook regelmatig actief in het straattheater, in diverse theaterwandelingen en enkele Tv-series.

Ondertussen staat hij dus al 39 jaar onafgebroken op de planken. Hij speelde in 47 stukken, goed voor 182 opvoeringen.

De Hoge Raad van onze Orde besliste op 16 november 2016 om Johans kandidatuur voor te leggen aan de Plenaire Vergadering. Op 28 januari 2017 bevestigde het Kapittel het voorstel van de Hoge Raad.

Want er zijn meer dan voldoende redenen waarom de Orde van het Gulden Masker Johan wil ridderen. Omdat hij – zoals het in onze Ordonnantiën staat –
“buitengewone diensten op gebied van amateurtoneel in Vlaams-Brabant en/of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bewezen” heeft.

Beste Johan, ik hoop van harte dat je met het Tiens Trac Theater nog minstens 182 voorstellingen mag spelen!

Dan gaan we nu over tot de inwijding van de 179^ste Ridder van de Orde van het Gulden Masker

Toespraak door Wim Mertens, Voorzitter TTT

Meneer de Schepen, Meneer de Grootmeester, Beste Ridders, Beste vrienden en kennissen, Beste Johan,

Sta me toe u 50 jaar mee terug te nemen in de tijd. Naar het midden van de vorige eeuw… jawel, zelfs naar het eind van het vorige millennium… Naar een tijd toen de beesten juist gestopt waren met “klappen”… naar een tijd dat er op tv de zondagavond toneel werd uitgezonden, maar de heruitzendingen van FC De Kampioenen nog niet waren uitgevonden…

de jaren toen Kapitein Zeppos, Johan en de Alverman, Axel Nort en Fabian van Fallada de gemoederen beroerden… de jaren dat iedereen thuis dialect sprak, maar tussentaal nog onbestaande was of op z’n minst uit den boze… de jaren dat er nog niemand van girl power had gehoord, maar flower power overal psychedelische belletjes deed rinkelen… de jaren dat Sinterklaas nog ongegeneerd Zwarte Piet kon meebrengen… de jaren dat ook de Orde van het Gulden Masker opgroeide… de jaren dat er op onze hoofden nog welig haar wou groeien… de woelige jaren ’60…

Ik gebruik deze misschien wat rare opsomming gewoon om duidelijk te illustreren hoelang Johan en ik elkaar al kennen. Onze ouders waren al goed bevriend van vóór onze geboorte en derhalve kwamen we regelmatig bij elkaar over de vloer. Johan was een paar jaar ouder en ook toen al 10 cm groter dan ik. Qua lichaamsgewicht echter was het verschil tussen ons toen kleiner dan heden ten dage… Eén van mijn allereerste herinneringen aan hem was dat ik zijn eerste fiets kreeg, je weet wel: zo ene met van die dikke banden, zonder remmen en waar je de pedalen niet van kon stil houden.

Als tieners verloren we elkaar uit het oog: niet echt abnormaal, op dat moment is een leeftijdsverschil van 2, 3 jaar ook wel enorm natuurlijk. Pas half jaren ‘80 bracht onze gezamenlijke liefde voor toneel ons terug bij elkaar. We speelden voor het eerst samen in het stuk “Schat, je bent een schat”. En vanaf toen was het hek van de dam. Jaar na jaar maakten we samen de scène onveilig. Als ik het goed heb, staat de gezamenlijke teller momenteel op meer dan 30 avondvullende stukken…

U verwacht nu ongetwijfeld wat anekdotes. Ik ga me noodgedwongen moeten beperken tot een 3-tal. Op de receptie straks zullen er ongetwijfeld nog ettelijke andere opgerakeld volgen.

Tijdens de theaterwandeling bij de herdenking van het begint van WOI, speelde Johan een pastoor die de laatste sacramenten toediende aan een stervende soldaat. Het regende die dag pijpenstelen, maar the show must go on… en dus werd er toch opgetreden. Wat eigenlijk een hele droevige en emotionele scene had moeten zijn, werd memorabel omdat de regen gewoon langs Johan zijn pastoorshoed naar beneden drupte (eigenlijk was het niet druppen, maar stromen)… recht in het gezicht van de stervende soldaat. Zowel spelers als publiek hebben nog geprobeerd om hun gezichten in de juiste plooi te houden.

Op een dag speelden we met de toneelkring Heidebloem in een klein zaaltje in Vertrijk (als ik me niet vergis). Hij kwam die avond met nog meer zwier dan anders de scène op gelopen, deed 3 stappen en verdween plots helemaal uit het zicht. Minder dan een seconde later verscheen hij als een duivel uit een doosje weer. Omdat hij het podium niet kende, misrekende hij zich, deed een stap teveel, en viel er gewoon van af. Maar met eenzelfde beweging sprong hij er terug op en speelde gewoon verder alsof er niets was gebeurd.
Het gelach in de zaal was oorverdovend.

Johan is in het gewone leven iemand die ongelooflijk goed namen kan onthouden. Echte namen dan toch… niet altijd de namen van personages.
In ‘Het streepje’ speelde hij Leon en ik Julien. Al heel snel verwisselde hij regelmatig de 2 namen op repetitie. Op zich had dat al iets komisch, maar toen hij er in volle opvoering plots “Juleon” van maakte, kon ik zelfs de mensen in de coulissen hardop horen lachen.

Je zou nu zeggen, hij heeft – zijn eigen mankement in gedachte – begrip voor versprekingen van anderen. Niets is echter minder waar. Tijdens de pingpongscène in Slisse en Cesar, zei ik per ongeluk Slisse tegen hem, terwijl hij Cesar speelde, of wat had u gedacht?… Hij bekeek me met een uitgestreken gezicht en zei toen kurkdroog, zoals alleen hij dat kan: “drinkt gij ni ewa veul, Slisse”. Ik kan u garanderen, dat was één van de weinige keren dat ik me ooit heb moeten wegdraaien van het publiek om uitgelachen te geraken. Voor de volgende 5 minuten ging de zaal dubbel.

En hoe is Johan als acteur, vraagt u mij?
Wel… daar kan ik echt heel kort in zijn, 2 woorden zijn meer dan genoeg: nooit nerveus. Of misschien soms toch wel een klein beetje? …

Alle gekheid op een stokje, Johan is wel degelijk nerveus, en zelfs dat is een serieus understatement. Maar hij is nerveus op een hele speciale manier… het is bijzonder moeilijk uit te leggen, je moet het echt zelf meegemaakt hebben (en er zitten er hier nu heel wat in de zaal die uit ervaring perfect weten wat ik bedoel).  Hij is meestal 14 dagen voor de opvoeringen heel erg nerveus… maar vlak voor en vooral tijdens de opvoeringen is daar zo goed als niets van te merken. Dan is hij ijzig kalm. Het is precies alsof een volle zaal een kalmerende invloed op hem heeft.

Datzelfde publiek heeft hem trouwens altijd in de armen gesloten: zelfs al stootte hij gewoon wat klinkers uit, zoals in “Een vlo in het oor”, dan nog was hij de publiekslieveling: “i e o ij, o ij, a ij eu a o e aa e ie o ij” (ik ben zo blij, zo blij, dat mijn neus van voren staat en niet opzij)
Als je er in slaagt om ook met zo’n tekst te scoren, dan heb je het gewoon als acteur.

Zelfs toen hij zich als stomme in ‘Drinken de goden Duvel’ alleen kon verstaanbaar maken met gebaren en op bierkaartjes geschreven berichtjes, was het publiek laaiend enthousiast. Geef toe: dan ben je een begenadigd acteur.

Beste Johan, we hebben de afgelopen 30 jaar, samen heel wat mooie, soms moeilijke, soms hobbelige, soms heel dramatische, maar ook heel vaak meer dan succesvolle toneelervaringen beleefd. De herinneringen eraan kan ik me nog altijd kristalhelder voor de geest halen. Achteraf beschouwd had ik er geen enkele van willen gemist hebben.

Er staat nog één ding op mijn toneel bucket list: een avondvullende dialoog voor ons 2. Wie weet, ooit… moeten we er eens werk van maken.

Dat jij hier vandaag geïntroniseerd wordt als Ridder in de Orde van Gulden Masker, is echt niet zomaar, het heeft echt wel een gegronde reden.

Ken je het gevoel met iemand op de scène te staan en met zekerheid te weten, dat ongeacht wat er ook gebeurt op dat moment, je er samen wel zult doorgeraken? Persoonlijk heb ik dat exclusieve veilige gevoel maar bij 3 mensen… en daar ben jij er één van !

Beste Johan, van harte proficiat met je meer dan verdiende ridderschap.

Toespraak door Guy Uyttebroeck

Beste Ridders van de Orde van het Gulden Masker, Dames en heren,

Ik wil me in de eerste plaats om drie redenen bij jullie verontschuldigen :

1. Ik zal me rechtstreeks richten tot Ridder Johan Pauwels en niet tot het voltallige publiek (maar jullie mogen wel meeluisteren)
2. Ik zal ook een paar keer over mezelf praten (en dit is niet uit ijdelheid, maar de parallelismen in onze levensloop zijn nu eenmaal groot)
3. De uitspraak van de voornaam van de nieuwe ridder wijkt in Tienen wat af van wat in de rest van Vlaanderen gangbaar is. De naam Johan wordt hier lichtjes anders uitgesproken.

Beste Jowan,

Je vroeg me een tijdje geleden om tijdens dit feestelijke evenement een poging te doen om wat zinnige zaken over jou te vertellen. Aangezien we mekaar al heel ons leven kennen is er stof genoeg om over uit te weiden. Ik zal dan ook met veel plezier trachten om binnen dit korte tijdsbestek wat meer over jou wereldkundig te maken. Maar maak je geen zorgen, alles ga ik nu ook weer niet vertellen.

Zoals je weet ben ik geboren op 7 december 1959 en deed jij er exact dertien dagen langer over om ter wereld te komen. Misschien was ik iets te vroeg of jij iets te laat, maar 13 dagen in een mensenleven betekenen weinig of niets.

Je ouders woonden aan de Oplintersesteenweg, slechts enkele huizen verwijderd van de woning van mijn grootouders. Al vroeg leerden we mekaar kennen, mede door het feit dat onze vaders mekaar kenden. Beiden waren trouwens actief in het onderwijs. Nadat je op het feestje van mijn veertigste verjaardag mijn zus “binnen deed” ontstond ook een familiale band.

Nu, net voor we 58 jaar worden en onze wilde haren zijn verdwenen, wil ik samen met jou even terugblikken. Ik zal het, binnen de mij toegemeten ruimte, slechts hebben over vier items: de stad Tienen, het voetbal, de school en natuurlijk het theater.

Geboren worden en opgroeien in een kleine en fijne stad als Tienen had en heeft bijna niets dan voordelen. Het was en is er nog steeds aangenaam leven en toeven. Vele Tienenaars hebben echter één grote negatieve kant en dat is het gebrek aan chauvinisme en appreciatie voor hun stad. Erger nog het kankeren over de eigen stad is bijna uitgegroeid tot een plaatselijke sport. Beiden zijn we echter een heel andere mening toegedaan en ervaren we Tienen totaal anders. Natuurlijk zijn er zaken die anders en beter kunnen, maar een engagement dat we zeker delen is het feit dat we Tienen en het leven in Tienen altijd zullen verdedigen. We hebben het daar dikwijls samen over en ergeren ons dan ook vaak over het aanslepende en vermoeiende negativisme. Ons dialect, het Tiens is trouwens de mooiste en de meest welklinkende streektaal ter wereld.

In onze jeugd speelden we vaak samen voetbal in de velden achter de woningen van de Oplintersesteenweg. Alle jonge gasten uit de buurt kwamen in de vakantieperiode in de voor- en namiddag samen om “te sjotten en te ravotten”. Het waren leuke en onbezorgde tijden. De interesse voor het voetbal is al die jaren gebleven. Jarenlang hadden we samen een abonnement bij KVK Tienen en waren we trouwe supporters.

Toen de toenmalige hoofdsponsor me enkele jaren geleden vroeg om een poging te doen om de club te redden en om de dagelijkse leiding van de club over te nemen was jij onmiddellijk bereid om ook een deel van de verantwoordelijkheid op je te nemen. Je werd veiligheidscoördinator, een functie waar je sociale vaardigheden goed van pas kwamen. Vandaag is de club gered en ben ik niet meer bij de werking betrokken, maar jij neemt nog steeds met veel inzet je taak waar.

Wat een leven ook sterk kan bepalen is de schoolkeuze. Van in het eerste studiejaar zaten we samen in de Provinciale Normaalschool in Tienen, kortweg de PNT. Het was een fantastische school, die vandaag helaas niet meer bestaat. Het indrukwekkende gebouw huisvest nu enkel nog basisschool “De Luchtballon” van het gemeenschapsonderwijs. De PNT was een school met naam en faam tot ver buiten de provinciegrenzen. Sport en cultuur werden in de naschoolse activiteiten enorm gestimuleerd. In het middelbaar werd de interesse voor het theater bij jou aangewakkerd. Jaarlijks werden producties op poten gezet met leerkrachten of met leerlingen, soms zelfs met beiden samen. Het is daar dat je de kiem legde voor je mooie carrière in het amateurtheater. De passie voor het theater is nadien enkel maar gegroeid.

Van 1981 tot 1990 was ik zelf leraar aan de Provinciale Normaalschool en van 1983 tot 1994 stond ik in elke theaterproductie die door de toneelkring van de school werd gerealiseerd. De stukken werden toen nog steeds opgevoerd met leraars, leerlingen, technische medewerkers van de school en later ook oud-leerlingen. In 1990 werd ik voorzitter van Toneelkring PNT en kwam jij aan boord als speler. Ik bleef voorzitter van de kring tot 1996. Onze school, de PNT, bestond toen al niet meer en de theaterwerking werd nadien verdergezet onder de naam Tiens Trac Theater. Vandaag floreert deze kring en dat is mede te danken aan je inzet, je passie en je geweldige acteertalent.

Je bent zonder twijfel de beste acteur uit onze regio. Je hebt een ongelooflijke naturel op de scene, met een enorme uitstraling en impact naar het publiek toe. Je mimiek en je indrukwekkende fysiek lenen zich maximaal voor komische rollen. Maar ook in het meer ernstige werk acteer je zeer overtuigend.

Het is dan ook niet te verbazen dat je regelmatig werd gevraagd als figurant in diverse TV-reeksen. Vandaag ben je een zeer gewaardeerd edel figurant. Je doet dat met enorm veel overtuigingskracht.

De anekdote die je me onlangs vertelde vind ik trouwens het vermelden waard. Nadat je in een programma de rol van tandarts had gespeeld werd je op straat aangesproken door een voorbijganger die je in geuren en kleuren zijn tandproblemen uit de doeken deed en nadien vroeg om een dringende afspraak. Wat een acteur lijden kan …

Ondertussen ben ik meer dan tien jaar voorzitter geweest van een erkend professioneel theatergezelschap. Ook in mijn job als directeur van Destelheide, een centrum voor jeugd, kunst en creatie in Dworp, ontmoet ik vaak professionele theatermensen. Ik ben er rotsvast van overtuigd dat je met je aangeboren talent en met een goede opleiding, het zeker had kunnen maken als professioneel acteur. Maar laat ons eerlijk wezen, je succesvolle loopbaan bij het ministerie van financiën mag er ook zijn. Ik denk trouwens dat voor belastingambtenaren het beschikken over de nodige dosis acteertalent een basiscompetentie vormt.

Beste Jowan, vandaag ben je tot ridder in de orde van het gulden masker geslagen. Het is de oververdiende bekroning van een mooie toneelcarrière en een groot engagement in het amateurtheater. Weinig Tienenaars prijken op deze lijst van ridders en je mag dus terecht fier zijn op deze unieke onderscheiding. Laat dit zeker geen eindpunt zijn in je theatercarrière en laat het publiek nog heel wat jaren genieten van je ongelooflijke acteertalent. Nog veel succes!